Prof. Dr. Kemal İnat, Almanya Başbakanı Olaf Scholz’un Almanya’nın güç krizine yönelik tahlil arayışı için gerçekleştirdiği Körfez ziyaretini AA Tahlil için kaleme aldı.
Almanya Federal Başbakanı (Şansölye) Olaf Scholz’un hafta sonundaki Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Katar ziyareti Alman dış siyaseti açısından değerli arayış ve dönüşümlere işaret ediyor.
ALMANYA’NIN DIŞ SİYASETİNDE “SEMBOLİK KONULAR”
Rusya’ya karşı hazırlıksız bir formda girişilen güç uğraşının sonucu olarak güç krizine sürüklenen Almanya’nın kendisine yeni tedarikçi araması ve çok yükselen petrol ve doğalgaz fiyatlarının aşağı çekilmesi arayışı bu ziyaretin ana emelini oluşturuyor. Bu arayışla irtibatlı olarak Alman dış siyasetinde yaşanan dönüşüm ise Suudi Arabistan’la yaklaşık dört yıldır süren gerginliğin bu ziyaretle birlikte sona ermiş olmasıdır. Bu ziyaretin, Yemen Savaşı’ndaki insan hakları ihlalleri nedeniyle Suudi Arabistan’a karşı Almanya’nın 2018’den beri uyguladığı silah ambargosunun sonunu getirip getirmeyeceğini vakit gösterecek. Fakat Berlin’in güç konusunda istediğini alması durumunda bu bahiste geri adım atması kuvvetle olası görünüyor. Çünkü ziyaretin gerçekleşmiş olması aslında diğer bir insan hakları sıkıntısı olan Cemal Kaşıkçı cinayeti konusunda geri adım atıldığını göstermiş oldu. Kaşıkçı’nın Suudi Arabistan’ın İstanbul Başkonsolosluğunda Ekim 2018’de öldürülmesinin akabinde Suudi Arabistan idaresini sert bir halde eleştiren periyodun Federal Başbakanı Angela Merkel, bu koşullar altında bu ülkeye silah satışının gündeme gelemeyeceğini duyurmuştu.
Almanya ile Suudi Arabistan ortasındaki bağlantıların gerginliğe sürüklenmesine neden olan bir öbür olay, Riyad idaresinin Berlin’in yakın münasebetlere sahip olduğu Katar’a yönelik ablukaya öncülük etmesiydi. 2017 yılında başlayan bu abluka karşısında Almanya’nın Katar’a dayanak veren ülkeler ortasında yer alması da Suudi Arabistan’ın bu ülkeye karşı uzaklıklı davranmaya başlamasının nedenleri ortasındaydı. Artık Katar ile başka Körfez ülkeleri ortasında krizin sona ermiş olması Berlin’in bölge ülkeleriyle bağlarını düzeltmesi konusunda olumlu rol oynayan faktörlerden biri oldu. Lakin insan hakları konusunda rastgele bir güzelleşme olmamasına karşın Scholz’un Suudi Arabistan’ı ziyaret etmesi Alman kamuoyunda reaksiyon ve tenkitlere neden oluyor. Bu tenkitlere karşı Şansölye, insan hakları hususlarının ziyaret sırasında gündeme getirildiğini söyleyerek karşılık veriyor. Lakin Almanya’nın güç konusunda bu kadar muhtaçlık içerisinde olduğu bir periyotta insan hakları eksikliklerinin Veliaht Prens Muhammed bin Selman karşısında hangi seviyede lisana getirildiği konusu soru işaretleri oluşturuyor. Aslında Alman önderlerin otokrat muhatapları, bu “insan hakları bahislerinin gündeme getirilme” meselesinin Almanya’nın iç kamuoyuna yönelik bir sembolik bildiri olduğunu, ikili ilgiler açısından pek bir mana taşımadığını bildikleri için bu tıp açıklamaları önemsememeyi öğrendiler. Alman önderler ve hatta kamuoyu da bunun farkında lakin bu tıp ziyaretlerde kelam konusu korkuları lisana getirdiklerinde kendilerini tatmin olmuş hissediyorlar.
ALMANYA’NIN ÖNCELİĞİ “KIŞI ATLATMAK”
“Sembolik konuları” bir kenara bıraktığımızda ziyaretin Almanya açısından değeri sözün tam manasıyla “kışı atlatmak” için bulabildiği kadar güç kaynağı bulmaktı. Şansölye Scholz’un seyahat sırasında yaptığı “bu kışı atlatacağız” (wir kommen durch diesen Winter) açıklaması problemin Almanya için ne mana söz ettiğini açık bir halde ortaya koyuyor.[2]Alman Federal Kriminal Dairesi’nin bir dokümanına nazaran, güç krizi ve enflasyonun ülkede iç güvenliği tehdit edeceği ve Covid-19 salgını sırasında olduğu üzere, kamuoyunda oluşan yansıyı siyasi çıkar için suiistimal edecek kesitlerin olacağı düşünüldüğünde “kışı atlatmak” sözünün farklı boyutları olduğu görülebilir.
Almanya, her hal ve koşulda “kışı atlatır” ama güç krizini uygun yönetememesi durumunda Almanya’daki koalisyon hükümetinin “kışı atlatması” sıkıntı olabilir. Daha şimdiden ülkede kimi bölümlerin çok halde artan güç fiyatlarının neden olduğu pahalılık yüzünden huzursuzluğunun ve hükümete yönelik tenkitlerin dozunun arttığı görülüyor. Kuşkusuz güç açısından dışa bağımlı diğer ülkeler de güç krizinin olumsuz tesirlerini hissediyor lakin halkı refaha alışmış ve ekonomik kapasitesi hayli yüksek Almanya’nın bu bahiste krize sürüklenmesi memleketler arası şartların kaçınılmaz tesirinden çok hükümetin başarısızlığının sonucu olarak görülüyor.
Alternatif güç tedarikçileriyle muahededen ve güç arz güvenliğini garanti altına almadan Berlin’in Rusya ile Ukrayna üzerinden güç çabasına girmesi Almanya’nın bugün içine düştüğü sorunun temel nedenidir. Federal hükümetin güç arz güvenliği konusunda gerekli adımları atmamasının nedeni büyük olasılıkla Rusya ile yaşanan gerginliğin bu boyuta ulaşacağını varsayım edememesiydi. Lakin krizin büyümesi ve sonrasında gelen baskılarla Almanya’nın hem Kuzey Akım 2 doğalgaz boru sınırını işletmeye almama kararı ve Rusya’dan petrol ithalatını durdurması hem de bundan bir mühlet sonra Rusya’nın Kuzey Akım 1’den gaz akışını kesmesi ülkeyi derin bir güç krizine sürükledi. Bu krizi aşmak için yeni tedarikçiler arayışı içine giren Berlin, daha evvel atmadığı adımları artık atmaya çalışıyor ve Rusya gazına alternatif arayışı içerisinde, Cezayir, Mısır, Azerbaycan ve Körfez ülkeleriyle görüşmeler yapıyor.
SCHOLZ’UN ORTA DOĞU ZİYARETİNİN ODAĞI ENERJİ
Şansölye Scholz’un Suudi Arabistan, BAE ve Katar’ı kapsayan ziyareti de bu çerçevede gerçekleşti. Ziyaret sırasında Scholz’un önceliğini BAE ve Katar’dan sıvılaştırılmış gaz ithalatı, Suudi Arabistan ve BAE’nin petrol üretimlerini artırmasıyla petrol fiyatlarında düşüş yaşanması ve bu ülkelerin tamamından “geleceğin güç kaynağı” olarak nitelendirilen hidrojenin alınması için gerekli adımların atılması oluşturdu. Bu çerçevede BAE ile LNG ve dizel yakıt ithalatına dair kontratlar imzalandı. Rusya ile yaşanan krizin akabinde Almanya’nın LNG ithalatı ile Rusya’dan alınan boru gazını ikame etmek için süratli bir biçimde tekrar gazlaştırma tesisleri inşa ettiği biliniyor. Rus gazına süratli alternatif oluşturacak en gerçekçi yolun bu tesisleri inşa etmek ve ABD, Katar ve Cezayir üzere gaz ihracatçısı ülkelerden LNG ithal etmek olduğu düşünüldüğünde, Scholz’un “kışı atlatmak” için geç de olsa hakikat adımları attığı söylenebilir. Lakin İran ve Doğu Akdeniz gazının boru çizgileriyle Avrupa’ya ulaştırılması Almanya ve öbür Avrupa ülkeleri açısından Rus gazına en yeterli alternatiflerdi. Ama tedarikçi ülkeler (İran gibi) ve en ekonomik güzergah üzerindeki ülkelere (Türkiye gibi) yönelik rezervler bu alternatifin hayata geçirilmesi konusunda gerekli adımların atılmasını engelledi. Artık artık Almanya’nın, bu rezervlerini gözden geçirmesi, ideolojik takıntılarını bırakması ve rasyonel adımlar atmasının vakti geldi.
Suudi Arabistan’ın, Scholz’un ziyaretiyle canlanan münasebetlerden en büyük beklentisi ise bu ülke tarafından uygulanan silah ambargosunun sona erdirilmesi ve teknoloji alanında iş birliğidir. Ayrıyeten Riyad idaresi Berlin’in, Yemen başta olmak üzere bölge problemleri konusunda kendisine takviye vermesini ve İran’a yönelik sıkıştırma siyasetinin devam etmesini bekliyor. Berlin’in “kışı atlatmak” için bu mevzuda ne üzere ödünler verdiğini vakit gösterecek. Öta yandan Almanya’nın “kışı atlattıktan sonra yediği ayazı unutup unutmadığını” da Federal Hükümetin bundan sonraki süreçte atacağı adımlardan göreceğiz.
